Tüm canlıların yaşaması için hayati bir öneme sahip olan su, kokusuz, tatsız ve oda sıcaklığında sıvı olan bir maddedir. Bu sebeple biyologlar, suya “yaşam sıvısı” adını vermişlerdir.
Su, ucuz ve bol olmasının yanısıra, kimyasal olarak çok iyi çözücüdür. Su, bir çok sanayi prosesinde yardımcı araç olarak kullanılmaktadır. Bundan dolayı suyun bir çok kullanım alanı vardır. Bunlardan bir kısmı aşağıda maddeler halinde belirtilmiştir:
İçme ve kullanma suyu,Kullanım alanlarındaki değişiklikten dolayı, ihtiyaca yönelik olan su kalitesindesindeki beklentiler farklı olabilmektedir. İhtiyaç duyulan suyun kalitesi ile arıtılacak suyun kalitesi, arıtma teknolojilerinin seçiminde bakılması geken en önemli parametrelerdir. Örnek olarak, ilaç sanayinde ultra saf suya ihtiyaç duyulduğu için kompleks sistemlere gerek vardır Ancak içme ve kullanma suyu üretmek için ultra saf suya ihtiyaç yoktur.
İnsanoğlunun hayatını devam ettirebilmesi için su arıtmadaki en önemli alan, suyu içme ve kullanma amacına uygun hale getirmektir. Bu yazıda, en çok uygulanan su arıtma teknolojilerine yer verilmiştir.
1. Su kalitesi
Elektriği su içerisinde bulunan iyonlar taşır bundan dolayı saf su elektriği iyi iletmez. Su içerisinde bulunan iyon konsantrasyon miktarı arttıkça suyun iletkenliği de artar. Bu yöntem suyun kalitesini belirlemede kullanılabilecek en kolay yollardan bir tanesidir.
Suyun iletkenliği, su iletkenlik ölçer cihazı ile kolay biçimde ölçülebilir. İletkenlik ölçüm birimi, uluslararası ölçüm sistemine (SI) göre Siemens (S) / metredir. Türkiye'de 2500 mikrosiemens/cm (20C oda sıcaklığında) değerinin altında olan sular içilebir su olarak kabul edilmektedir. Suyun iletkenliği düştükçe, suyun içindeki safsızlıklarda düşer. Su analizinde toplam çözünmüş katı (ing total dissolved solids, TDS) en çok kullanılan başka bir parametredir.
Su kalitesini en doğru olarak belirlenemsi için, suyun fiziksel, kimyasal ve biyolojiksel analizlerine bakılması gerekliliği unutulmamalıdır.
2. Su Arıtma Teknolojisi
Su arıtımında kullanılabilecek bir çok arıtım teknollojisi vardır. Arıtım teknolojileri fiziksel, kimyasal ve biyolojiksel olabilmektedir. Bazı önemli başlıklar özet olarak aşağıda verilmiştir.
a) Klorlama
İçme suyunu dezenfekte etmek için kullanılır. Bakteri ve virüs gibi mikroorganizmaları çok hızlı biçimde öldürür. Klor gazı toksik bir gaz olduğundan suda fazlaca olması istenmez.
b) Tortu filtre
Su içerisinde bulunan partikülleri mikron mertebesinde filtremeye yarar. Çeşitli mikron boyutlarında filtreler mevcuttur. Piyasada kendini temizleyebilen otomatik filtrelerden kullan-at filtrelere kadar geniş bir ürün yelpazesi mevcuttur.
c) Su yumuşatma sistemi
Yumuşatma sistemlerinde iyon değiştirici reçine vardır. Suda bulunan kalsiyum ve magnesyum katyonları ile sodyum anyonlarının değişimi ile çalışmaktadır. Suya sertliği veren kalsiyum ve magnesyum katyonları, sodyum anyonuna döndüğünde içme ve kullanma suyu standartlarına uygun olabilecekse bu sistem tercih edilebilir. Bu işlem sırasında reçine belli bir aşamadan sonra daha fazla ion değişimi yapamaz. Bu aşamada rejenasyon işlemine gerek vardır. Rejenerasyon işlemi, tuz içerisinde bulunan sodyum anyonunun, doymuş reçinede bulunan kalsiyum ve magnezyum katyonları ile yer değiştirmesi sonucunda olur. Reçinelerin ion değiştirme kapasitesi hesaplanır. Rejenerasyon işlemi manuel veya bazı makinelerde otomatik olarak yapaılabilmektedir. Özellikle kombi, çamaşır ve bulaşık makinelerinde, kireç oluşumunu engellemek için yumuşak su tercih edildiğinden, bu sistem kullanılabilmektedir.
d) Karbon filtre
Su içerisinde bulunması istenmeyen klor, tat, renk ve kokuyu veren organik maddelerin arıtımında kullanılır. Su içerisinde serbest klorün arıtılmasını sağlar. Kartuş veya granül aktif karbon gibi çeşitleri piyasada bulunabilmektedir.
e) Ters ozmos (reverse osmos)
Günümüzün son arıtma teknolojilerinden biridir. İçerisinde bir membran vardır. Bu membran sayesinde, membrandan membrana fark olmakla beraber, su içerisinde bulunan anyon, katyon, ağır metaller, bakteri ve virüs gibi safsızlıklar, safsızlığın türüne bağlı olarak %60 - %99 arasında arıtılabilir. Ters ozmos sistemi ile deniz suyundan bile içme suyu yapılabilmektedir. Firmalar arasında fark olmakla beraber yeni membrandan 4 litre su geçmesi durumunda 1 litre arıtılmış su alınabilir. 3 litre kirli su (başlangıçtan daha fazla miktarda safsızlık ihtiva eden) açığa çıkar. Membran kullanıldıkça kirli suyun miktarı da artar. Bir başka deyişle 1 litre arıtılmış su elde etmek için daha çok su tüketilmesi gerekebilir.
f) Ultraviole
Ultraviole ışın kullanılarak, su içerisinde mikrobiyolojik arıtım yapılmasını sağlar. Tüpe benzeyen bir cam şeklindedir. Tüp içerisinde bulunan ultraviole lamba sayesinde cihaza giren suya belirli dozda UV ışığı verilir. UV ışını, suda bulunan virüs, bakteri mantar ve küf gibi mikroorganizmaların DNA yapısını bozarak etkisiz hale getirir.
g) İyon değiştirici
Su yumuşatma sistemine benzer bir sistem ile çalışır. Bu sistemde anyonik ve katyonik reçine tankları vardır. Reçineler, su içerisinde bulunan anyon ve katyonları değiştirerek arıtma işlemini yapar. Bu sistem kullanış zorluğundan dolayı evsel sistemlerde pek kullanılmamaktadır.
3. SONUÇ
Bu yazıda kısaca içme ve kullanma suyu kalitesinden ve arıtma teknolojilerinden bahsedilmeye çalışılmıştır.
