Sürdürebilirliğin en önemli ayaklarından biri olan nitelikli çalışandan (insan kaynağı) sürdürülebilir kimya endüstrisi yazımızda daha önce bahsetmiştik.
İnsan kaynağı yani tüm çalışanların işyerinde iş kazası geçirmeden güvenli bir çalışma ortamında çalışmaları çok önemlidir. Güvenli çalışma ortamı oluşturmak için 0 (sıfır) iş kazası hedefi koyulabilir.
0 iş kazası hedefi mümkün mü?
0 iş kazası hedefi için öncelikle kaza nedenlerini olabildiği kadar basitleştirelim. Heinrich’in koyduğu teoride, kaza nedenleri aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır:
%88 güvensiz davranış, (kişisel donanım kullanmama, acele iş yapma, şakalaşma, dikkatsizlik, uykusuzluk, eğitim eksikliği, iş güvenliği ile ilgili dokümanlara uymama, vb)Basit bir örnek vermek gerekirse 0 iş kazası felsefesinde olan işyeri, çalışanların işe gidiş gelişi için servis hizmeti sunduğunu düşünelim. Deneyimli ehliyeti olan bir sürücü bakımlı servis aracıyla dokümanda yazan rotası içinde hiçbir kazaya karışamaz diyemeyiz. Dikkatsiz başka bir araç, servis aracına arkadan çarpabilir. Ancak 0 iş kazası hedefi kapsamında yaptığı önlemlere de yanlış diyemeyiz. Gerek Heinrich teorisinden gerekse yukarıdaki örnekten gidilecek olursa %100 iş kazalarını önlemek mümkün olmayabilir ama 0 iş kazası hedefi koymak ve mümkün olduğu kadar iş kazalarını azaltmak önemlidir.
0 iş kazası hedefi için genel olarak neler yapılmalı?
Burada en önemli konulardan bir tanesi işverenin iş güvenliği kültürüne bakış açısıdır. Konunun daha iyi anlaşılması için olumsuz ve olumlu olarak iki senaryo üzerinden gidelim.
Olumsuz senaryo (İşverenin iş güvenliği kültürünün kötü olması):
Eğer işveren için işyerinde iş güvenliği çok önemsiz ise iş güvenliği kültürünün de iyi olması beklenemez. Örnek vermek gerekirse eğer işveren aşağıdakine benzer cümleleri kullanıyorsa iş güvenliği kültürünün kötü olduğunu söyleyebiliriz:
1) İş güvenliği kurallarına uymak çok maliyetli, iş güvenliği önlemlerini çok önemsemeyin, denetlenirsek cezası neyse öderiz. Zaten çoğunlukla denetleme de yok.Bunları daha da arttırmak mümkün. Öncelikle işveren, iş güvenliğinin çok önemli olduğunu ve firmanın sürdürülebilir olması için en gerekli konularda biri olduğunu benimsemelidir. Uygunsuzlukların tespit edilmesi halinde, 6331 sayılı iş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda yer alan idari para cezaların kesilebileceği işveren tarafından bilinmelidir. Ayrıca ölümlü iş kazası olması durumunda işverenin sorumlu olarak hapis cezası alabileceğini de bilmesi çok önemlidir.
Olumlu senaryo (İşverenin iş güvenliği kültürünün iyi olması):
Eğer işveren için işyerinde iş güvenliği çok önemli ise iş güvenliği kültürünün de iyi olması beklenir. İşverenin sistematik yaklaşımıyla tüm işyeri çalışanlarında da zaman içerisinde iş güvenliği kültürü daha iyi hale gelebilir. Örnek vermek gerekirse eğer işveren aşağıdakine benzer cümleleri kullanıyorsa iş güvenliği kültürünün iyi olduğunu söyleyebiliriz:
1) İş güvenliği bizim için çok önemli. İş güvenliğine olması gereken bütçeyi ayarlayalım. Mevzuatın belirlediği asgari iş güvenliği uzman istihdam süresi (İSG Katip süresi) yeterli gelmiyorsa içten veya dıştan takviye yollarını araştıralım.Bunları daha da arttırmak mümkün. İlk etapta iş güvenliği ek maliyet olarak görülse de ölümlü iş kazası olması durumunda daha önce çıkan ek maliyetin üstüne bile çıkabilir.
Nitelikli çalışan istihdamı önemli mi?
Bir başka önemli konuda nitelikli çalışanların seçilmesi ve görevlendirilmesidir. Gerek beyaz yakada gerekse mavi yakada nitelikli ve tecrübeli personellerin seçilmesi iş güvenliği kültürüne daha çabuk alışmasına olanak sağlayabilir. İşe alım sürecinde mesleki deneyiminin yanı sıra iş güvenliğine bakış açısının sorulması faydalı olacaktır.
Kimya endüstrisinde çok tehlikeli sınıfta yer alan bir havayi fişek fabrikasını (patlayıcı sektörü) iş güvenliği yönünden sorumluluklarıyla beraber genel alarak bir kaç cümleyle incelemeye çalışalım.
1) İşveren: İktisat mezunu olduğunu varsayalım.Yukarıda yazılan bilgiler bazı varsayımlar yapılarak çok genel düzeyde olup çok daha fazla miktarda bilgi ile genişletebiliriz.
Patlayıcı malzemeler ile güvenli çalışma konulu blogdan patlayıcılar ile ilgili daha fazla bilgi edinebilirsiniz.Gerek iş güvenliği uzmanlığı konusunda gerekse kimya ilgili diğer konularda uzmanlardan hizmet almak isterseniz uzmanlar kısmına bakabilirsiniz .
Son söz; işverenin ve nitelikli çalışanlarının iş güvenliği kültürünün çok iyi olması şartıyla, gerekli dokümanların hazırlanması, uygulanması ve gerekmesi durumunda revize edilmesi ile 0 iş kazasına yaklaşmak mümkün olabilir. Herkese kazasız günler dilerim.
